فیبروم رحم که با نام‌های دیگری همچون میوما یا لیومیوم نیز شناخته می‌شود، توده‌هایی غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند. این توده‌ها یکی از شایع‌ترین مشکلات زنان در سنین باروری به شمار می‌روند و می‌توانند اندازه‌ای از چند میلی‌متر تا چندین سانتی‌متر داشته باشند. اغلب زنان در طول زندگی خود، حداقل یک‌بار به فیبروم رحمی مبتلا می‌شوند، اما در بسیاری از موارد علائم قابل توجهی ندارند.
اگرچه فیبروم‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما بسته به محل، اندازه و تعدادشان می‌توانند باعث ایجاد علائم مختلفی از جمله خونریزی شدید، درد لگن و حتی ناباروری شوند. شناخت دقیق این بیماری، علائم، علل ایجاد، تفاوت آن با دیگر توده‌های رحمی مانند پولیپ، و روش‌های تشخیص و درمان می‌تواند نقش بسیار مهمی در کنترل علائم و پیشگیری از عوارض داشته باشد.
فیبروم رحم چیست؟
فیبروم رحم یا میوما توده‌هایی عضلانی و غیرسرطانی هستند که از بافت عضله صاف رحم تشکیل می‌شوند. این توده‌ها معمولاً در داخل یا اطراف دیواره رحم رشد می‌کنند و می‌توانند از نظر تعداد، اندازه و محل قرارگیری بسیار متفاوت باشند.
بر اساس محل قرارگیری، فیبروم‌ها به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- ساب‌موکوزال: در لایه داخلی رحم و در مجاورت حفره رحم رشد می‌کند؛ این نوع بیشترین تأثیر را بر خونریزی و باروری دارد.
- اینترامورال: در دیواره عضلانی رحم قرار دارد و شایع‌ترین نوع فیبروم است.
- ساب‌سروزال: در قسمت بیرونی رحم و به‌سمت حفره لگن رشد می‌کند.
- پدانکوله یا ساقه‌دار: به‌وسیله یک پایه نازک به رحم متصل است و می‌تواند دچار پیچ‌خوردگی شود.
در اغلب موارد، فیبروم‌ها بدون علامت هستند و تنها در معاینه‌های معمول یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. اما در برخی زنان، به‌ویژه زمانی که اندازه فیبروم بزرگ یا تعداد آن زیاد باشد، علائم قابل‌توجهی بروز می‌کند.
مقاله مرتبط: لاپاروسکوپی چیست؟
علائم فیبروم رحم یا میوما چیست؟
علائم میوما یا فیبروم رحم به عوامل مختلفی از جمله اندازه، محل قرارگیری و سرعت رشد آن بستگی دارد. در مواردی که فیبروم کوچک باشد، ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد. اما در شرایط پیشرفته‌تر، علائم زیر شایع هستند:
خونریزی شدید قاعدگی: یکی از رایج‌ترین علائم فیبروم رحم، قاعدگی‌های بسیار سنگین، طولانی یا همراه با لخته‌های خون است.
درد لگن یا احساس فشار: فیبروم‌های بزرگ می‌توانند به اندام‌های اطراف مانند مثانه یا روده فشار وارد کرده و باعث درد یا ناراحتی شوند.
- پریودهای طولانی یا نامنظم
- تکرر ادرار
- یبوست یا احساس دفع ناقص مدفوع
- درد هنگام رابطه جنسی
- ناباروری یا سقط مکرر
شدت علائم می‌تواند متغیر باشد. برخی زنان تنها دچار پریودهای شدید هستند، در حالی‌که برخی دیگر ممکن است همزمان با درد، کم‌خونی و خستگی مزمن نیز مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
مقاله مرتبط: سونوگرافی واژینال چیست
علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟
علت دقیق ایجاد فیبروم رحم هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- ژنتیک: سابقه خانوادگی فیبروم یکی از قوی‌ترین عوامل خطر است. زنانی که مادر یا خواهر آن‌ها دچار فیبروم بوده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
- هورمون‌ها: استروژن و پروژسترون، دو هورمون اصلی زنانه، نقش مهمی در رشد فیبروم دارند. به همین دلیل، این توده‌ها معمولاً در سنین باروری ظاهر می‌شوند و پس از یائسگی (با کاهش سطح هورمون‌ها) کوچکتر می‌شوند.
- سن: بیشترین بروز فیبروم‌ها بین ۳۰ تا ۴۵ سالگی است.
- چاقی: افزایش شاخص توده بدنی (BMI) با خطر بالاتر ابتلا به فیبروم مرتبط است.
- شروع زودهنگام قاعدگی: زنانی که در سنین پایین‌تری قاعده شده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض فیبروم باشند.
- رژیم غذایی: مصرف زیاد گوشت قرمز، الکل و کمبود ویتامین D می‌تواند احتمال ایجاد فیبروم را افزایش دهد.
شناخت این عوامل می‌تواند به پیشگیری یا مدیریت بهتر بیماری کمک کند، گرچه کنترل کامل آن ممکن نیست.
تفاوت پولیپ رحم و میوما چیست؟
پولیپ رحم و فیبروم رحم (میوما) هر دو توده‌های غیرسرطانی در رحم هستند اما تفاوت‌هایی مهم میان آن‌ها وجود دارد:
| ویژگی | فیبروم (میوما) | پولیپ رحم |
|---|---|---|
| ترکیب بافتی | بافت عضله صاف رحم | بافت پوششی آندومتر |
| محل ایجاد | داخل یا خارج دیواره رحم | در لایه داخلی رحم (آندومتر) |
| اندازه و رشد | ممکن است بزرگ شده و چندگانه باشد | معمولاً کوچکتر و منفرد است |
| علائم | خونریزی شدید، درد، ناباروری | خونریزی نامنظم، لکه‌بینی |
| تشخیص | سونوگرافی، MRI | سونوگرافی، هیستروسکوپی |
| درمان | دارو، جراحی، میومکتومی | برداشت با هیستروسکوپی یا کورتاژ |
| وجود همزمان | ممکن است با پولیپ‌ها همزمان وجود داشته باشد | ممکن است با فیبروم‌ها همزمان وجود داشته باشد |
روش تشخیص فیبروم رحمی
برای تشخیص دقیق فیبروم رحم، پزشک ابتدا با شرح حال و معاینه لگنی شروع می‌کند. در ادامه، روش‌های تصویربرداری زیر برای تأیید یا بررسی دقیق‌تر به کار می‌روند:
- سونوگرافی واژینال: اولین و رایج‌ترین روش تشخیص فیبروم است. با این روش می‌توان محل، اندازه و تعداد فیبروم‌ها را تعیین کرد.
- سونوگرافی ترانس‌ابدومینال: در مواردی که فیبروم‌ها بزرگ هستند یا در لایه‌های بیرونی قرار دارند، این روش نیز مؤثر است.
- MRI رحم: برای بررسی دقیق‌تر نوع و جایگاه فیبروم‌ها، به‌ویژه در موارد جراحی برنامه‌ریزی‌شده، MRI بهترین ابزار تصویربرداری است.
- هیستروسونوگرافی: در این روش، مایع استریل داخل رحم تزریق شده و سپس سونوگرافی انجام می‌شود تا پولیپ‌ها و فیبروم‌های داخل حفره رحم بهتر دیده شوند.
- هیستروسکوپی:در صورت نیاز به برداشت فیبروم‌های زیرموکوزال یا تشخیص قطعی، هیستروسکوپی انجام می‌شود.
در موارد خاص، آزمایش‌های هورمونی، بررسی خون برای کم‌خونی و تست پاپ‌اسمیر نیز تجویز می‌شود.
سخن پایانی
فیبروم رحم یا میوما یکی از شایع‌ترین توده‌های غیرسرطانی در زنان است که می‌تواند بدون علامت یا همراه با علائمی آزاردهنده ظاهر شود. اگرچه بسیاری از فیبروم‌ها به درمان نیاز ندارند، اما در برخی موارد می‌توانند بر کیفیت زندگی، باروری یا سلامت عمومی تأثیر بگذارند.
آشنایی با علائم، علل، تفاوت با سایر بیماری‌ها، و روش‌های تشخیص، به زنان این امکان را می‌دهد که در صورت بروز مشکل، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند و از عوارض احتمالی جلوگیری نمایند. درمان فیبروم بسته به شرایط بیمار می‌تواند شامل دارو، جراحی (میومکتومی یا هیسترکتومی)، یا روش‌های غیرتهاجمی مانند آمبولیزاسیون باشد.
اگر دچار علائمی مانند خونریزی شدید، درد لگن یا مشکلات قاعدگی هستید، مراجعه به پزشک متخصص زنان ضروری است تا با تشخیص زودهنگام، سلامت شما حفظ شود.