سونوگرافی واژینال چیست؟ پیشرفت‌های علم پزشکی در حوزه تصویربرداری، امکان تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها و شرایط مختلف را فراهم کرده است. یکی از روش‌های بسیار مهم در بررسی و ارزیابی سلامت اندام‌های تناسلی زنان، سونوگرافی واژینال یا همان سونوگرافی داخلی است. این روش، برخلاف سونوگرافی شکمی، با استفاده از پروبی که وارد واژن می‌شود، امکان مشاهده دقیق‌تر رحم، تخمدان‌ها، گردن رحم و سایر ساختارهای لگنی را فراهم می‌کند.
سونوگرافی واژینال به‌ویژه در مواردی مانند بررسی علل خونریزی غیرطبیعی رحم، پیگیری وضعیت بارداری در مراحل اولیه، تشخیص کیست تخمدان یا فیبروم رحم، بررسی ناباروری و موارد اورژانسی لگنی کاربرد فراوان دارد. در این مقاله، به‌طور کامل با این روش تصویربرداری آشنا می‌شویم، تفاوت آن با سونوگرافی شکمی را بررسی می‌کنیم، نحوه انجام آن را توضیح می‌دهیم و به سوالات رایج درباره مزایا، هزینه و نگرانی‌های بیماران پاسخ خواهیم داد.
سونوگرافی واژینال چیست؟
سونوگرافی واژینال نوعی از سونوگرافی است که در آن امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق یک پروب مخصوص که وارد واژن می‌شود، تصاویری دقیق از اندام‌های داخلی لگن مانند رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و گردن رحم تولید می‌کند. این نوع تصویربرداری به‌دلیل نزدیکی پروب به اندام‌های مورد نظر، جزئیات بیشتری را نسبت به سونوگرافی شکمی ارائه می‌دهد و در بسیاری از موارد، اولین انتخاب پزشک برای ارزیابی مشکلات مربوط به سیستم تولید مثل زنان است.
در سونوگرافی داخلی، تصویربردار معمولاً یک پروب باریک را که با ژل مخصوص پوشیده شده، به‌آرامی وارد واژن می‌کند. برخلاف سونوگرافی شکمی که نیاز به مثانه پر دارد، در این روش معمولاً مثانه باید خالی باشد تا کیفیت تصویر بهتر باشد. این روش به‌خصوص برای زنانی که در مراحل اولیه بارداری قرار دارند یا دچار علائم خاصی مانند درد مزمن لگن، خونریزی غیرطبیعی یا ناباروری هستند، بسیار مفید است.
مقایسه سونوگرافی معمولی با سونوگرافی واژینال
برای بسیاری از افراد این سؤال پیش می‌آید که تفاوت سونوگرافی شکمی (معمولی) با سونوگرافی واژینال چیست و چه زمانی هر کدام مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سونوگرافی شکمی، پروب روی سطح پوست شکم قرار داده می‌شود و امواج صوتی از طریق پوست و بافت‌های شکمی به اندام‌های داخلی منتقل می‌شوند. این روش غیرتهاجمی است و برای ارزیابی کلی رحم، جنین در بارداری‌های پیشرفته، مثانه و کلیه‌ها کاربرد دارد. با این حال، در مراحل اولیه بارداری یا در شرایطی که اندام‌های لگنی به دلایل مختلف به‌خوبی قابل مشاهده نیستند، دقت این روش کاهش می‌یابد.
در مقابل، سونوگرافی واژینال به‌دلیل قرارگیری پروب در داخل واژن، امکان دستیابی به تصاویر دقیق‌تر و با وضوح بالاتر را فراهم می‌کند. به همین دلیل، این روش برای بررسی ساختارهای ظریف‌تر مانند ضخامت آندومتر، رشد فولیکول‌ها در تخمدان، یا تشخیص حاملگی خارج‌رحمی بسیار مناسب‌تر است.
به‌طور کلی می‌توان گفت سونوگرافی واژینال، مکمل و در برخی موارد جایگزین دقیق‌تری برای سونوگرافی شکمی است، به‌ویژه زمانی که اطلاعات دقیق‌تری برای تشخیص یا تصمیم‌گیری درمانی نیاز باشد.
مقاله مرتبط: لابیاپلاستی چیست؟
کاربرد سونوگرافی داخلی یا واژینال
سونوگرافی داخلی کاربردهای متعددی در تشخیص، بررسی، پیگیری و حتی درمان برخی بیماری‌های زنان دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:
بررسی اولیه بارداری
در هفته‌های اول بارداری، سونوگرافی واژینال دقیق‌ترین روش برای بررسی محل قرارگیری جنین، ضربان قلب، تعداد جنین و سلامت کیسه بارداری است. این روش می‌تواند به تشخیص حاملگی خارج‌رحمی، تهدید به سقط یا سقط ناقص کمک کند.
بررسی ناباروری
در فرایند درمان ناباروری، بررسی رشد فولیکول‌ها، وضعیت رحم و تخمدان‌ها با سونوگرافی واژینال انجام می‌شود. همچنین می‌توان با این روش ضخامت آندومتر (پوشش داخلی رحم) را نیز اندازه‌گیری کرد که در موفقیت بارداری مؤثر است.
تشخیص کیست و تومورهای تخمدان
با کمک سونوگرافی داخلی، می‌توان کیست‌ها، فیبروم‌ها، توده‌های تخمدانی یا اختلالات ساختمانی رحم را شناسایی کرد. نوع و اندازه این ساختارها معمولاً با دقت بالا قابل تشخیص است.
بررسی خونریزی‌های غیرطبیعی
در زنانی که دچار خونریزی بین‌قاعدگی، پس از یائسگی یا بی‌نظمی‌های شدید قاعدگی هستند، این روش به تشخیص علت (مانند پولیپ، فیبروم یا سرطان آندومتر) کمک می‌کند.
بررسی درد لگنی
یکی دیگر از کاربردهای مهم سونوگرافی داخلی، بررسی علل درد مزمن لگن، عفونت‌های لگنی یا چسبندگی‌های داخلی است که با سونوگرافی شکمی به‌خوبی قابل مشاهده نیستند.
نحوه انجام سونوگرافی واژینال
فرایند انجام سونوگرافی واژینال معمولاً ساده و بدون درد است، هرچند برخی افراد ممکن است به دلیل ورود پروب، احساس ناراحتی خفیفی داشته باشند. در این روش، ابتدا بیمار روی تخت مخصوص به پشت دراز می‌کشد و زانوها را خم می‌کند. در ادامه، تصویربردار (که معمولاً تکنسین رادیولوژی یا متخصص زنان است) پروب بلند و باریکی را که با کاور استریل و ژل لغزنده پوشیده شده وارد واژن می‌کند.
ژل استفاده‌شده باعث بهبود انتقال امواج صوتی و کاهش اصطکاک می‌شود. مدت‌زمان سونوگرافی معمولاً بین ۵ تا ۱۵ دقیقه است. در طول این مدت، پروب به‌آرامی حرکت داده می‌شود تا زاویه‌های مختلفی از رحم و تخمدان‌ها بررسی شود. بیمار در حین انجام، نیازی به مثانه پر ندارد و برعکس، مثانه باید خالی باشد تا تصاویر شفاف‌تر دیده شوند.
این روش کاملاً ایمن است و حتی در دوران بارداری نیز برای بررسی سلامت جنین در مراحل اولیه توصیه می‌شود. در موارد نادری ممکن است مقدار کمی لکه‌بینی پس از انجام سونوگرافی دیده شود که معمولاً موقتی و بی‌خطر است.
مزایای سونوگرافی واژینال
سونوگرافی داخلی نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری، مزایای قابل‌توجهی دارد که آن را به انتخاب اول پزشکان در بسیاری از شرایط تبدیل کرده است:
- وضوح بالا و دقت بیشتر: نزدیکی پروب به اندام‌های لگنی باعث ارائه تصاویر دقیق‌تری نسبت به سونوگرافی شکمی می‌شود.
- تشخیص سریع‌تر مشکلات: بسیاری از اختلالات رحم و تخمدان با این روش سریع‌تر و واضح‌تر تشخیص داده می‌شوند.
- بدون نیاز به پر کردن مثانه: که برای بسیاری از بیماران راحت‌تر است.
- قابل انجام در اوایل بارداری: بر خلاف سونوگرافی شکمی که در مراحل پیشرفته بارداری کاربرد دارد، سونوگرافی واژینال برای هفته‌های ابتدایی بسیار مؤثر است.
- غیرتهاجمی و ایمن: بدون خطر پرتو یا آسیب به بافت‌ها، قابل استفاده برای زنان باردار نیز هست.
هزینه سونوگرافی واژینال
هزینه سونوگرافی واژینال بسته به کشور، نوع مرکز درمانی (خصوصی یا دولتی)، تجربه پزشک، موقعیت جغرافیایی، و کاربرد سونوگرافی (تشخیصی یا پیگیری درمان) متفاوت است. به‌طور متوسط، این هزینه در کلینیک‌های خصوصی بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان متغیر است.
در صورتی که سونوگرافی بخشی از روند درمان ناباروری، بارداری یا پیگیری بیماری باشد، ممکن است تحت پوشش بیمه قرار گیرد. همچنین برخی مراکز تخصصی زنان و ناباروری پکیج‌های خاصی را برای انجام چند سونوگرافی در طول درمان ارائه می‌دهند که می‌تواند در کاهش هزینه‌ها مؤثر باشد.
قبل از مراجعه، توصیه می‌شود با مرکز درمانی تماس گرفته و از شرایط پذیرش، نوع دستگاه، هزینه نهایی و تحت پوشش بودن بیمه مطلع شوید.
سخن پایانی
سونوگرافی واژینال یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی در حوزه سلامت زنان است که نقش مهمی در تشخیص، پیگیری و درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم تولید مثل ایفا می‌کند. با توجه به دقت بالا، سرعت انجام، و ایمنی کامل این روش، می‌توان گفت که سونوگرافی داخلی ابزاری ضروری در بررسی سلامت رحم، تخمدان‌ها و مراحل اولیه بارداری است. برای اطلاعات بیشتر با دکتر رحمانپور تماس بگیرید.
اگر پزشک این نوع سونوگرافی را برای شما تجویز کرده است، نگران نباشید؛ این روش بسیار رایج، بدون درد جدی و بدون خطر است. آگاهی از مزایا، نحوه انجام و کاربردهای آن به شما کمک می‌کند با آرامش خاطر بیشتری این فرایند را تجربه کرده و نتایج تشخیصی دقیق‌تری به‌دست آورید.