این روزها، ناباروری یکی از چالش‌های مهم در زندگی زوجین به شمار می‌آید. با پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی، روش‌های نوینی برای درمان ناباروری ایجاد شده‌اند که یکی از پیشرفته‌ترین و موفق‌ترین آن‌ها، روش “میکرو اینجکشن” یا ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) است. این روش که یکی از زیرشاخه‌های لقاح آزمایشگاهی یا IVF محسوب می‌شود، به‌طور خاص برای مواردی طراحی شده که کیفیت یا تعداد اسپرم مردان پایین است یا تخمک‌گذاری زنان دچار اختلال شده است. در این مقاله جامع سعی داریم به معرفی کامل این روش، مراحل انجام آن، شرایط و آمادگی‌های لازم، میزان موفقیت، عوارض احتمالی و همچنین مزایا و معایب آن بپردازیم تا راهنمایی دقیق و کاربردی برای زوج‌هایی که به دنبال درمان ناباروری هستند ارائه دهیم.
ICSI چیست؟
میکرواینجکشن یا تزریق اسپرم به درون سیتوپلاسم تخمک، تکنیکی بسیار تخصصی در درمان ناباروری است که برای اولین بار در دهه 1990 معرفی شد. در این روش، یک اسپرم تک‌تک با استفاده از سوزن‌های بسیار ریز، مستقیماً به داخل تخمک تزریق می‌شود تا لقاح به‌صورت مصنوعی و در شرایط آزمایشگاهی رخ دهد. این تکنیک به‌ویژه برای مردانی که دچار مشکلات شدید در تولید یا تحرک اسپرم هستند یا حتی در مواردی که تعداد اسپرم بسیار کم است، بسیار مؤثر عمل می‌کند. ICSI امروزه در کنار IVF به عنوان روش استاندارد درمان ناباروری مردانه شناخته می‌شود.
چه کسانی کاندیدای مناسب میکرو اینجکشن هستند؟
- مردانی با تعداد اسپرم بسیار پایین یا اسپرم‌های غیرطبیعی
- مردانی که تحت درمان‌های شیمی‌درمانی یا جراحی بیضه قرار گرفته‌اند
- وجود آنتی‌بادی ضد اسپرم در بدن مرد
- شکست در روش‌های قبلی IVF یا IUI
- اختلالات تخمک‌گذاری در زنان یا تخمک‌های با کیفیت پایین
نوشته مرتبط: درمان پولیپ رحم
مراحل انجام میکرواینجکشن (ICSI)
- 1.تحریک تخمک‌گذاری: زن با داروهای هورمونی مانند FSH یا HMG تحریک می‌شود تا تخمدان‌ها چندین تخمک بالغ تولید کنند. این مرحله نیاز به پایش دقیق با سونوگرافی و آزمایش خون دارد.
- ۲. پانکچر و برداشت تخمک‌ها: زمانی که فولیکول‌ها به اندازه کافی رشد کردند، با تزریق hCG، تخمک‌گذاری تحریک شده و حدود ۳۶ ساعت بعد، تخمک‌ها با سوزن از تخمدان خارج می‌شوند.
- ۳. جمع‌آوری نمونه اسپرم: معمولاً از نمونه انزال مرد استفاده می‌شود. اگر اسپرم در انزال وجود نداشته باشد، از روش‌های جراحی مانند PESA یا TESA برای استخراج مستقیم اسپرم از بیضه یا اپیدید استفاده می‌شود.
- ۴. تزریق اسپرم به تخمک: در شرایط آزمایشگاهی، یک اسپرم سالم انتخاب شده و با استفاده از میکروپیپت به داخل تخمک تزریق می‌شود.
- ۵. کشت و رشد جنین: تخمک بارور شده در انکوباتور مخصوص نگهداری شده و جنین‌ها تا روز سوم یا پنجم رشد داده می‌شوند.
- ۶. انتقال جنین به رحم: جنین‌های باکیفیت به رحم زن منتقل می‌شوند. این فرایند بدون بیهوشی و درد بوده و در مطب انجام می‌شود.
- ۷. تست بارداری: حدود ۱۲ تا ۱۴ روز پس از انتقال جنین، با آزمایش خون سطح hCG بررسی می‌شود تا بارداری تأیید شود.
مزایای میکرو اینجکشن
- درصد موفقیت بالاتر در موارد ناباروری مردانه
- امکان باروری حتی با تعداد بسیار کم اسپرم
- کاهش ریسک عدم لقاح نسبت به IVF کلاسیک
- استفاده از اسپرم‌های استخراج‌شده جراحی
معایب و عوارض احتمالی ICSI
- تحریک بیش از حد تخمدان‌ها (OHSS) به‌علت مصرف داروهای هورمونی
- احتمال چندقلویی در صورت انتقال بیش از یک جنین
- خطرات ناشی از برداشت تخمک مانند خونریزی یا عفونت
- احتمال مشکلات ژنتیکی در برخی موارد خاص (هرچند بسیار نادر)
- فشار روانی و مالی بر زوجین به دلیل فرایند طولانی و پرهزینه
درصد موفقیت میکرو اینجکشن
میزان موفقیت ICSI به عوامل متعددی مانند سن زن، کیفیت اسپرم و تخمک، شرایط آزمایشگاه و مهارت متخصصان بستگی دارد. به‌طور میانگین، درصد موفقیت در هر سیکل بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. زنانی که زیر ۳۵ سال دارند، بیشترین شانس موفقیت را دارا هستند. در سنین بالاتر از ۴۰ سال، این احتمال به زیر ۲۰ درصد می‌رسد. در مجموع، روش ICSI یکی از موفق‌ترین روش‌ها در درمان ناباروری محسوب می‌شود.
نوشته مرتبط: مراقبت‌های دوران بارداری
هزینه میکرو اینجکشن
هزینه انجام ICSI بسته به کشور، کلینیک، داروهای مصرفی، تعداد سیکل درمانی و خدمات جانبی مانند انجماد جنین متفاوت است. در ایران، هزینه هر سیکل میکرواینجکشن می‌تواند بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان باشد. با توجه به هزینه بالا، برخی از بیمه‌ها بخشی از هزینه را پوشش می‌دهند. لازم است قبل از شروع فرایند، زوجین از شرایط مالی خود مطمئن شده و در صورت لزوم از مشاوره مالی مراکز درمانی استفاده کنند.
نکات مهم قبل از شروع ICSI
- بررسی وضعیت عمومی سلامت زن و مرد
- انجام آزمایش‌های هورمونی، ژنتیکی و سونوگرافی
- رعایت رژیم غذایی سالم و اجتناب از مصرف الکل، دخانیات و استرس شدید
- پایبندی به زمان‌بندی دقیق داروها و پیگیری کامل دستورات پزشک
سخن پایانی
روش میکرو اینجکشن (ICSI) امیدی بزرگ برای زوج‌هایی است که با مشکل ناباروری مواجه هستند، به‌ویژه زمانی که عامل اصلی ناباروری مربوط به مرد باشد. این روش با فراهم کردن امکان لقاح مستقیم، توانسته است تحولی عظیم در درمان ناباروری ایجاد کند. با این حال، همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، موفقیت آن به عوامل زیادی وابسته است و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، حمایت روانی، و آمادگی جسمی و مالی دارد. توصیه می‌شود زوجین قبل از تصمیم‌گیری، با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کرده و تمامی جوانب را به‌خوبی بررسی نمایند.